Informacja Prasowa 15 września 2025 r.

 

 

Kampania społeczna „Szkoła przyjazna dla neuroróżnorodności, szkoła przyjazna dla każdego człowieka” pod Honorowym Patronatem Rzecznika Praw Obywatelskich, Rzeczniczki Praw Dziecka i Prezydent Miasta Łodzi Hanny Zdanowskiej

 

15-26 września 2025 r.

 

 

• Dwunastoletni Adrian już trzykrotnie zmieniał szkołę z powodu barier sensorycznych, które stanęły mu na drodze w dostępie do edukacji uszytej na miarę. Głośny dzwonek, wysoki poziom hałasu na tłumnej przerwie, a także brak pokoju wyciszeń zamieniały szkołę w poligon przetrwania. Głośny dzwonek sprawiał Adrianowi fizyczny ból. Strach przed przeszywającym dźwiękiem był nie do zniesienia.

 

• Jedenastoletnia Anita już od trzech miesięcy czuje ogromny smutek i niechęć do wychodzenia z domu. Jak sama mówi, „świat jest dla niej za ciężki”. Od najbliższych słyszy, że jest leniwa i powinna się zająć czymś konstruktywnym. Na wizytę u psychologa nie zgadzają się najbliżsi. Psycholożka szkolna wspiera dziewczynkę bez zgody rodziców, co w świetle obowiązujących przepisów prawa jest nielegalne.

 

• Piętnastoletniemu Szymonowi, rozwijającemu się w spektrum autyzmu i z ADHD obniżono ocenę zachowania, uzasadniając to faktem, że „nie inicjuje i nie podtrzymuje kontaktów z rówieśnikami”.

 

• Siedemnastoletnia Julita każdą długą przerwę w szkole spędza w zaciemnionym kąciku pod schodami, gdzie „ma chwilę spokoju i nikt nic od niej nie chce”. Przez społeczność szkolną jest określona jako „dziwaczka”.

 

• „Ten autyzm to ci chyba wymyślili" – usłyszał szesnastoletni Tomek od jednej z nauczycielek. „Zamiast machać palcami przed oczami, weź długopis i skończ rozwiązywanie zadania!”

 

• „Proszę podpisać ten IPET pani córki na bieżący rok szkolny, jest taki sam jak w zeszłym roku. Tylko proszę szybciutko podpisać, bo jesteśmy po terminie”– usłyszała mama nastoletniej Gabrieli, rozwijającej się w spektrum autyzmu i z chorobami współwystępującymi. Na prośbę mamy o współtworzenie zapisów tego najważniejszego dokumentu w edukacyjnym życiu jej córki, usłyszała, że „nie ma na to czasu”.

 

• Nauczyciel historii w podmiejskiej podstawówce poprosił dyrekcję szkoły o możliwość zorganizowania szkolenia z zakresu dostosowań edukacyjnych dla osób uczniowskich w spektrum autyzmu i z ADHD. W odpowiedzi dyrektor nie wyraził zgody ani na szkolenie, ani na superwizję, argumentując, że nie ma na to środków finansowych.

 

 

To tylko z niektóre z wielu przypadków i form przemocy systemowej, jakiej doświadczają w polskiej szkole uczniowie i uczennice rozwijający się w spektrum autyzmu, z ADHD, ADD, Zespołem Tourette’a czy FAS. Znacznie częściej niż ich neurotypowi rówieśnicy narażeni są na traumę szkolną, w tym przemoc rówieśniczą.

 

Dlatego też my, młode osoby samorzecznicze w spektrum autyzmu i z niepełnosprawnościami, chcemy dostępu do edukacji na miarę naszych potrzeb i możliwości. Edukacja włączająca w obecnym kształcie nie jest edukacją dla wszystkich. Polska szkoła nie jest przyjazna osobom rozwijającym się w spektrum autyzmu, z ADHD, ADD czy zespołem Tourette’a i FAS. Zamiast zapewniać komfort nauki i bezpieczeństwo, zbyt często jest areną dramatów młodych ludzi.

 

Jesteśmy tuż po rozpoczęciu roku szkolnego 2025/2026. Dla wielu osób uczniowskich i ich rodzin jest to czas wyzwań, lęków i niepokoju. Pora to zmienić!

 

Apelujemy o szkołę przyjazną dla neuroróżnorodności, autentycznie dostępną dla każdego i każdej z nas – nie tylko w deklaracjach specjalistów, obietnicach decydentek i decydentów oraz martwych przepisach prawa.

 

Potrzebujemy mądrego wsparcia nauczycieli, dyrekcji i władz oświatowych, rozumiejących nasze potrzeby. Chcemy szkoły, która zapewni nam psychologiczne BHP, bezpieczną przestrzeń do nauki i odpoczynku, gdzie dostępność sensoryczna, architektoniczna i komunikacyjna będzie standardem, nie postrzegana jako fanaberia.

 

Apelujemy, by zapisy w orzeczeniach o potrzebie kształcenia specjalnego były tworzone rzetelnie, a nie metodą "kopiuj-wklej". O to, by Wielospecjalistyczna Ocena Poziomu Funkcjonowania Ucznia (WOPFU) była dokumentem, który wspiera młodego człowieka w przestrzeniach szkolnych i zmienia się wraz z nim, a nie kończy krótki biurokratyczny żywot w szufladzie.

 

Apelujemy o zaopiekowanie osób uczniowskich z ADHD, ADD, Zespołem Tourette’a, FAS, które funkcjonują w przestrzeniach szkolnych bez adekwatnego systemowego wsparcia.

 

Apelujemy o wprowadzenie do szkolnych programów wychowawczo-profilaktycznych lekcji różnorodności w każdej szkole, odgórną likwidację krzywdzącej, punktowej oceny zachowania i zastąpienie jej oceną opisową.

 

Apelujemy o nałożenie na jednostki samorządu terytorialnego ustawowego obowiązku powoływania Rzeczników Praw Uczniowskich na poziomie miast i powiatów

 

Zapewnijmy edukację włączającą w praktyce, przestańmy o niej tylko rozmawiać!

 

Będziemy działać, jak potrafimy najlepiej. Chcemy pokazać całemu światu, że potrzebujemy szkół przyjaznych dla neuroróżnorodności. Przyjaznych dla każdego człowieka, bez wyjątku.

 

W ramach tegorocznej edycji kampanii społecznej „Szkoła przyjazna dla neuroróżnorodności, szkoła przyjazna dla każdego człowieka”, objętej Honorowym Patronatem Rzecznika Praw Obywatelskich, Rzeczniczki Praw Dziecka oraz Prezydent Miasta Łodzi Hanny Zdanowskiej, przeprowadzimy sześć lekcji różnorodności w szkołach i placówkach oświatowych w miastach, w których działa Klub Świadomej Młodzieży. Chcemy po raz kolejny otworzyć się na potrzeby szkół i placówek oświatowych, które dostrzegają konieczność szkoleń z udziałem osób samorzeczniczych i przeprowadzić spotkania szkoleniowe z Radami Pedagogicznymi i Społecznościami Szkolnymi. 

 

Jednocześnie głos młodzieży wybrzmi w postaci apeli, które będziemy prezentować w mediach społecznościowych. Zwrócimy szczególną uwagę na pilne problemy osób uczniowskich z własnymi potrzebami edukacyjnymi. Będziemy apelować o standardy w ramach dostosowań edukacyjnych, ze szczególnym uwzględnieniem ośmiu obszarów:

 

1. Likwidacja barier sensorycznych, architektonicznych i komunikacyjnych;
2. Psychologiczne BHP;
3. Dostosowanie systemu do potrzeb psychofizycznych człowieka – nie odwrotnie;
4. Lekcje różnorodności;
5. Likwidacja punktowej oceny zachowania;
6. Prawny wymóg tworzenia samorządów uczniowskich w szkołach specjalnych;
7. Rzecznik Praw Uczniowskich w każdym mieście i powiecie;
8. Rzetelne zespoły IPET-owe – EDUTEAM: uczeń, nauczyciel, rodzic.

 

Organizator kampanii: Klub Świadomej Młodzieży Fundacji AutismTeam, Zespół Edukacja Włączająca Inicjatywy „Nasz Rzecznik”

 

Koalicja organizacji partnerskich organizujących i wspierających kampanię: Inicjatywa Obywatelska „Chcemy całego życia!”, Inicjatywa „Nasz Rzecznik”, Fundacja „Pomerdało mi się”, Fundacja „AleKlasa”, Fundacja „Artonomia”, Fundacja „Mój Mount Everest”, Inicjatywa „Nastoletni Azyl”, Sekcja Praw Dziecka przy Okręgowej Radzie Adwokackiej w Warszawie, Fundacja na rzecz Praw Ucznia, Fundacja „ProAperte”, Klub Świadomej Młodzieży Kutno przy Fundacji „ProAperte”, Psycholog na spektrum – Anita Wojtkiewicz, Fundacja „FIONA”, Samorzecznik Maciej Ryszawy (Maciej w spektrum), Inicjatywa „Przestrzeń Możliwości”, Inicjatywa „reSTART" Tomasz Bilicki, Siła Małych Kroków, Fundacja Autika, Fundacja „z Innej Bajki”, Towarzystwo Tłumaczy i Wykładowców Polskiego Języka Migowego „GEST”, Krzysztof Chojecki – Pan Pistacja, Specjalistyczna Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna Doradztwa Zawodowego i dla Dzieci z Wadami Rozwojowymi w Łodzi, Samorzecznik Bartosz Jakubowski, Atypowa Dziewczyna, Klub Wolontariusza „Kuźnia Aktywności”, Stowarzyszenie „Supermoce”, Fundacja Prodeste, Consensus – dr. Joanna Ławicka, Autistic Snaphots/Photography&Asperger Marek Stankiewicz, Fundacja “Zdążyć z Miłością”, Atypowa Dziewczyna, Kobieta z ADHD Alicja Bazan, FemiAutyzm oraz Stowarzyszenie „NIGDY WIĘCEJ”.

 

Kontakt:

 

Sylwia Kowalska, ekspertka edukacji włączającej, koordynatorka Społecznego Pogotowia Interwencyjnego, inicjatywy „Chcemy całego życia!” i Fundacji AutismTeam; członkini inicjatywy „Nasz Rzecznik”

info@autismteam.edu.pl , s.kowalska@autismteam.edu.pl, tel: 509 707 337

 

Jan Gawroński, samorzecznik, założyciel i koordynator Klubu Świadomej Młodzieży Fundacji AutismTeam; członek inicjatyw „Chcemy całego życia!” i „Nasz Rzecznik”

info@autismteam.edu.pl , j.gawronski@autismteam.edu.pl, tel: 509 707 337

 

Anna Duniewicz, koordynatorka Inicjatywy „Nasz Rzecznik”, Inicjatywa obywatelska „Chcemy całego życia!”; anna.duniewicz@naszrzecznik.pl, tel. 505 905 928